Brak pożycia małżeńskiego jako podstawa rozwodu? Jak udowodnić brak pożycia małżeńskiego?

Aby sąd orzekł rozwód, musi stwierdzić zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego. W języku prawa „pożycie” to wspólnota trzech więzi: duchowej (emocjonalnej), fizycznej i gospodarczej. Dopiero zerwanie wszystkich tych więzi i brak realnych perspektyw ich odbudowy otwiera drogę do rozwodu.

Z naszej praktyki jako kancelarii specjalizującej się w sprawach rodzinnych i rozwodowych jasno wynika, że wiele osób zwleka z decyzją o podjęciu kroków prawnych, licząc na poprawę relacji. Niestety, w wielu przypadkach brak pożycia utrzymuje się przez lata i staje się trwały, co w świetle prawa może stanowić podstawę do orzeczenia rozwodu. Sam brak współżycia nie zawsze jednak wystarczy. 

Podstawa prawna do orzeczenia rozwodu 

Zgodnie z art. 56 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rozwód może zostać orzeczony tylko w przypadku zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego.

Czy brak współżycia wystarczy do orzeczenia rozwodu?

Brak współżycia stanowi istotny sygnał rozpadu więzi fizycznej między małżonkami, jednak sam w sobie nie przesądza jeszcze o orzeczeniu rozwodu. Sąd każdorazowo analizuje całokształt relacji małżeńskiej – więzi emocjonalne, wzajemne wsparcie, komunikację, a także prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego i finansów. Jeżeli obok braku życia intymnego występują również konflikty, obojętność oraz brak wspólnoty gospodarczej, łatwiej jest wykazać, że doszło do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia. Natomiast w przypadku problemów przejściowych, np. wynikających z choroby czy chwilowego kryzysu, sama wstrzemięźliwość nie stanowi wystarczającej podstawy do rozwodu.

1. Brak pożycia o charakterze trwałym

Jeżeli jedno z małżonków konsekwentnie odmawia współżycia przez dłuższy okres (miesiące lub lata) i nie podejmuje żadnych działań w kierunku zmiany tej sytuacji, sąd może uznać, że doszło do zupełnego rozpadu więzi małżeńskich – zarówno fizycznych, jak i emocjonalnych. Brak współżycia staje się wówczas przejawem głębszego kryzysu.

Przykłady z praktyki:

• trwała odmowa współżycia bez racjonalnego uzasadnienia,
• obojętność wobec partnera wyrażająca się m.in. w braku życia intymnego,
• powiązanie braku seksu z zanikiem więzi emocjonalnych i wspólnego życia rodzinnego.

W takich sytuacjach, zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, brak pożycia może stanowić podstawę do orzeczenia rozwodu.

2. Brak pożycia o charakterze przejściowym

Nie każda odmowa współżycia prowadzi do rozpadu małżeństwa. Sąd bada przyczyny braku intymności i ocenia, czy istnieją realne szanse na odbudowę więzi. Przykładami sytuacji, które mogą mieć charakter przejściowy, są:

• choroba jednego z małżonków uniemożliwiająca współżycie,
• problemy psychiczne lub kryzysy emocjonalne,
• krótkotrwałe konflikty nieprzekładające się na trwały rozpad małżeństwa.

W takich przypadkach sąd zazwyczaj uznaje, że nie doszło do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia.

Uwaga: Statystyki wskazują, że najczęstszą przyczyną rozwodów w Polsce jest niezgodność charakterów. Niewierność i brak współżycia należą do częstych, ale nie dominujących przyczyn rozpadu małżeństw.

Kiedy sąd nie orzeknie rozwodu (mimo rozpadu)?

Kodeks rodzinny i opiekuńczy określa również przesłanki, w których orzeczenie rozwodu jest niedopuszczalne. Zgodnie z art. 56 § 2–3 k.r.o., rozwód nie może zostać orzeczony, jeżeli:

• jeśli dobro wspólnych małoletnich dzieci miałoby na tym ucierpieć,
• gdy rozwód byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
• gdy żąda go małżonek wyłącznie winny rozpadu, a drugi nie wyraża zgody (chyba że odmowa jest sprzeczna z zasadami współżycia).

Jak udowodnić brak pożycia małżeńskiego przed sądem? – jakie dowody zebrać?

Zgodnie z art. 6 Kodeksu cywilnego, ciężar dowodu spoczywa na stronie, która wywodzi z tego skutki prawne. Oznacza to, że jeśli powołujesz się na brak pożycia, musisz to udowodnić przed sądem.

Dowody mogą obejmować:

• Zeznania świadków (rodzina, przyjaciele, sąsiedzi) o relacjach stron, rozdzielnym prowadzeniu życia, braku wsparcia, spaniu osobno itd.
• Korespondencja (SMS, e-maile, komunikatory) pokazująca obojętność/konflikt lub rozstanie.
• Dokumentacja medyczna/psychologiczna (gdy przyczyny leżą w zdrowiu).
• Dokumenty finansowe/lokalowe (oddzielne budżety, rozdzielność, wyprowadzka, najem innego lokalu).
• Nagrania/zdjęcia – sąd może je dopuścić, zwłaszcza gdy wykonał je uczestnik rozmowy; każdy przypadek ocenia się indywidualnie. Nie pozyskuj dowodów poprzez włamanie do urządzeń/kont lub inne bezprawne działania – to może być przestępstwo (art. 267 k.k.). Zakazane jest też utrwalanie/rozpowszechnianie cudzych treści intymnych (art. 191a k.k.). Skonsultuj taką strategię z pełnomocnikiem.

Jak przebiega sprawa rozwodowa? Jak sąd dochodzi do stwierdzenia trwałego rozpadu pożycia małżeńskiego? 

W postępowaniu rozwodowym sąd ma obowiązek przeprowadzenia określonych czynności, niezależnie od stanowiska stron:

• Przesłuchanie małżonków – zgodnie z art. 432 Kodeksu postępowania cywilnego, sąd obligatoryjnie przesłuchuje oboje małżonków. Jest to podstawowy dowód w sprawie o rozwód.
• Ograniczenie postępowania dowodowego – w przypadku, gdy pozwany uzna żądanie rozwodu, a małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd – na podstawie art. 442 k.p.c. – może ograniczyć postępowanie dowodowe wyłącznie do przesłuchania stron.
• Skierowanie do mediacji – jeżeli sąd dostrzega realne szanse na pojednanie małżonków, może, zgodnie z art. 436 k.p.c., skierować strony do mediacji. Warto jednak rozważyć przeprowadzenie mediacji jeszcze przed wniesieniem pozwu o rozwód, zwłaszcza gdy jesteś na etapie planowania zakończenia małżeństwa. Nasza Kancelaria prowadzi również własne Centrum Mediacji, w którym pomagamy stronom znaleźć porozumienie. Z doświadczenia wiemy, że wcześniejsze podjęcie mediacji nie tylko ułatwia uregulowanie kwestii spornych, ale także często pozwala znacząco przyspieszyć całe postępowanie sądowe oraz obniżyć jego koszty.

Podsumowanie

Brak pożycia małżeńskiego bywa centralnym elementem sporu o rozwód, ale o wyniku przesądza całokształt relacji i spełnienie przesłanek z art. 56 k.r.o. Dobrze przygotowane, legalnie zebrane dowody – wraz z jasną narracją o rozpadzie wszystkich więzi – znacząco zwiększają szanse powodzenia.

➡ Jeśli stoisz przed trudną decyzją o rozwodzie i zastanawiasz się, jak udowodnić brak pożycia małżeńskiego przed sądem,skontaktuj się z naszą kancelarią. Pomożemy Ci przygotować pozew o rozwód i zebrać niezbędne dowody.

Pamiętaj, że nie musisz przechodzić przez ten cały proces sam. Nasi prawnicy od rozwodów z Wrocławia wspierają klientów w sprawach rodzinnych i rozwodowych, dbając o to, aby cały proces przebiegł zgodnie z prawem i z poszanowaniem Twoich interesów.